De automatische versnellingsbak is de handbak aan het verslaan

De titel van het artikel klinkt als een gigantische open deur en dat is het natuurlijk ook een beetje. Immers, nu steeds meer hybride en elektrische auto’s op de weg komen, neemt het aantal auto’s met een automatische versnellingsbak ook toe. Ongeveer 20% van alle nieuw verkochte auto’s in 2021 in Europa was EV, HEV (hybride) of PHEV (plug-in hybride), wat neerkomt op bijna 2,3 miljoen verkochte auto’s. Een jaar eerder was dit nog 1,4 miljoen: een groei van 66%!

Echter, de groei van de automatische versnellingsbak wordt verder versterkt door een aantal andere ontwikkelingen. Het is dus niet alleen de opkomst van nieuwe aandrijflijnen die voor meer automaatbakken zorgt. We komen hier straks op terug, eerst duiken we eens in de cijfers en de geschiedenis:

Wat zeggen de cijfers?

Jarenlang hebben Europese bestuurders vastgehouden aan de handgeschakelde versnellingsbak. Zo werd in 2011 in Engeland slechts 25% geleverd met een automatische versnellingsbak, terwijl dit aantal in Amerika op maar liefst 63% lag. Ook andere landen op het Europese continent lieten ongeveer dezelfde cijfers zien: In Nederland bleef het aantal nieuw verkochte auto’s met een automaatbak in 2011 namelijk op 22% steken. Tien jaar eerder, in 2001, waren de cijfers nog ‘bedroevender’: Slechts 15% van alle auto’s in Nederland had toen namelijk een automaatbak.

Maar de afgelopen tien jaar is het hard gegaan. Als we de eerdergenoemde landen als referentie gebruiken, dan steeg het aantal tussen 2011 en 2020 in Engeland van 25% naar bijna 60% en in Nederland van 22% naar zo’n 55%. Ook in Amerika zette de groei nog verder door: Daar werd meer dan 90% van alle nieuwe auto’s uitgerust met een automatische versnellingsbak.

Automatische versnellingsbak en de Verenigde Staten

Voor Europeanen lijkt het misschien vreemd dat in Amerika het aantal voertuigen met een automatische versnellingsbak altijd al zo hoog is geweest, maar de Amerikanen hebben een aantal hele goede redenen om te kiezen voor de automaatbak.

Ten eerste zijn zowel brandstof als auto’s in Amerika traditiegetrouw een stuk goedkoper dan in Europa, waardoor men sneller kiest voor een grote luxe auto. Dit prijsverschil werd ook nog eens versterkt doordat auto’s met automaatbakken in het verleden minder zuinig waren dan auto’s met handbak en Europa onzuinige auto’s extra ging belasten door middel van CO2 maatregelen. Klein en zuinig was dus vooral de trend in Europa.

Maar behalve de geldkwestie, ging het ook om gemak. De infrastructuur in Amerika leent zich goed voor auto’s met een automatische versnellingsbak: In de steden zijn veel verkeerslichten te vinden en daarbuiten zijn de wegen breed en uitgestrekt. Ideaal dus om met een grote luxe auto op de cruise control veel kilometers te maken, zonder je druk te hoeven maken over schakelen.

Europa daarentegen is veel meer ingericht op klein en zuinig. Over de kosten hebben we het zojuist al gehad, maar ook als je kijkt naar de indeling van oude Europese stadjes, dan blijkt al snel waarom niet iedereen in grote pick-ups rijdt. Probeer bijvoorbeeld maar eens door het centrum van Lucca te komen in een Ford Raptor: dat gaat je gewoonweg niet lukken. Daarnaast heeft Europa ook de nodige bochtige (berg)weggetjes waar liefhebbers graag voor hun plezier rijden. En een handgeschakelde versnellingsbak voegt dan wel wat beleving toe.

Redenen voor groei automatische versnellingsbak

Historisch gezien is het dus prima te verklaren dat er zo’n groot verschil zit tussen de Verenigde Staten en Europa. En natuurlijk zorgt de opkomst van hybride en elektrische auto’s een verklaring voor de stijging de laatste jaren. Maar het aantal auto’s met automatische versnellingsbakken stijgt veel sneller dan die van het aantal hybride en elektrische auto’s. Is er misschien toch meer aan de hand?

Jazeker. Technologische ontwikkelingen hebben er namelijk voor gezorgd dat een automaatbak niet langer zorgt voor een hoger brandstofverbruik. Ze zijn inmiddels zelfs zuiniger dan een handbak! En daarmee zijn veel moderne auto’s met automaatbak in Europa inmiddels goedkoper geworden dan de handgeschakelde uitvoering. Vernuftige optimalisaties in de techniek hebben ervoor gezorgd dat de automaatbak steeds beter het juiste moment van schakelen kan inschatten. Daarnaast hebben technieken zoals de dubbele automatische koppeling (DSG, PDK, TCT) ervoor gezorgd dat de moderne automaatbak compact en lichtgewicht is en bovendien enorm efficiënt kan functioneren.

Maar ook het imago is ook een belangrijke reden van de groei de laatste jaren. De automaatbak werd in Europa altijd gezien als een optie die alleen werd gekozen door mensen die niet goed konden rijden of door mensen die niks met auto’s hadden. Het ‘oma-imago’ is de afgelopen jaren echter steeds verder verdwenen. En dat is ook niet zo gek. Want welk type versnellingsbak hebben de meeste supercars van bijvoorbeeld Ferrari tegenwoordig? Juist, een automatische versnellingsbak! Je kunt met een handbak simpelweg niet tegen de snelheid van het schakelen van een automaatbak op. Dit heeft ervoor gezorgd heeft dat steeds meer ‘petrolheads’ de ontwikkeling omarmen. De voordelen die het biedt wegen voor veel mensen zwaarder dan een mogelijk verlies in rijbeleving. En schakelen met flippers aan het stuur geeft eigenlijk ook wel wat rijbeleving.

Betekent dit dan het eind van de handbak? Nou, waarschijnlijk voor een groot deel wel. Bovengenoemde redenen zorgen ervoor dat steeds meer consumenten de overstap zullen maken, waardoor fabrikanten op deze behoeftes zullen inspelen. Er zijn echter nog enkele fabrikanten die de handbak puristen een hand toereiken.